Jeżeli dopiero wchodzicie w świat jazdy na rolkach, z pewnością zastanawiacie się, jakie są różnice pomiędzy poszczególnymi ich rodzajami. Pomimo że ich generalny zarys budowy jest zawsze jeden i sprowadzić go można do trzech podstawowych elementów (buta, szyny i kół), to sprawa się komplikuje, gdy wyjdziemy poza świat rolek rekreacyjnych.
Jednym ze stylów jazdy, które wyłoniły się stosunkowo wcześnie w historii rolek, jest jazda street, zwana częściej agresywną (aggressive). To sport z tej samej grupy, co skateboarding, BMX czy hulajnoga wyczynowa – wykonuje się w nim triki polegające na ślizganiu się po przeszkodach (grind), skoki, często z obrotami (flip) czy przytrzymaniem rolki lub rolek ręką (grab). Te elementy często są łączone ze sobą. Jeżeli spojrzymy na rolki rekreacyjne, łatwo sobie uświadomimy, że nie nadają się one zbytnio do tego sportu. Sprzęt ewoluował na przestrzeni lat, a rozwiązania w nim stosowane są wypracowane przez samych rolkarzy. W efekcie, rolki do aggressive są najbardziej unikalnie wyglądające ze wszystkich.
Poniżej przedstawiamy plan rolki do jazdy agresywnej i wyjaśniamy, jaką rolę spełniają poszczególne jej elementy.
But
To podstawa całej rolki, do której dokręcone są wszystkie inne elementy. But daje odpowiednie wsparcie i ochronę stopy, zapewniając przy tym odpowiednie trzymanie jej w miejscu. Bardzo istotne jest, aby dobrać odpowiednio rozmiar, gdyż zbyt duży luz powoduje szybsze zużycie rolek, otarcia i gorszą kontrolę podczas jazdy. Zostawianie centymetra luzu z przodu aby nie obijać palców, to mit – dobrze dopasowany but trzyma piętę w miejscu i nie pozwala na przesuwanie się stopy do przodu.
Buty do jazdy agresywnej są najczęściej oparte o jeden z dwóch typów konstrukcji:
- Kompozytowa (plastikowa) pełna skorupa: wewnątrz niej znajduje się liner (but wewnętrzny), który możemy wyjąć, a nawet zastąpić innym. Pełni on rolę wyściółki, otulając naszą stopę i zapobiegając uciskowi skorupy z tworzywa.
- Częściowa, kompozytowa lub carbonowa skorupa z obszyciem: najczęściej posiada zintegrowaną wyściółkę i przypomina sportowe obuwie – jest jednak od niego znacznie sztywniejsza. W tym wypadku rolki są zazwyczaj lżejsze i smuklejsze, niż ma to miejsce w przypadku pełnej skorupy. Przykładem takich rolek są USD Carbon.
W bucie może znajdować się shock absorber, czyli podkładka pod piętą, mająca najczęściej kształt klina. Spełnia ona rolę swego rodzaju amortyzatora – chroni w pewnym stopniu piętę przed siłą uderzenia podczas lądowań skoków, czyniąc je „miększymi”.
But może posiadać klamrę lub rzep mający na celu lepsze dociągnięcie pięty – wiele modeli jednak takiego elementu nie ma i jedyne, co trzyma naszą stopę w miejscu, to wiązanie (dlatego warto zainwestować w dobrej jakości, woskowane sznurowadła!). Dlaczego? Powód jest prozaiczny – podczas wykonywania trików, zwłaszcza grindów, bardzo łatwo uszkodzić te elementy, jeżeli np. rolka się nam ześlizgnie z przeszkody.
Cholewka (cuff)
Element odpowiadający za stabilizację kostki. W rolkach do jazdy agresywnej często jest ona bardziej elastyczna, niż np. w modelach do jazdy freeskate. Ułatwia to wykonywanie wielu trików z rodzaju grindów, które musimy „dogiąć”. Dzięki małym kołom stosowanym w tego rodzaju rolkach i co za tym idzie, niskiemu środkowi ciężkości, nie ma problemów z zabezpieczeniem kostki.
Cholewka w rolkach najczęściej jest mocowana na dwóch śrubach, co umożliwia jej ruch w linii przód-tył. Dzięki temu łatwiej złożyć się do skoku. Zapięcie to najczęściej klamra, zdarza się jednak, że producenci stosują bardziej elastyczny rzep.
Liner lub wyściółka
W zależności od rodzaju buta, mamy do czynienia z odrębnym, wsadzanym do skorupy linerem (czyli butem wewnętrznym) lub zintegrowaną wyściółką. W obu wypadkach dostajemy anatomicznie ukształtowane pianki, mające na celu zapewnienie wygody w rolkach. W środku znajduje się także wymienna wkładka pod stopę.
Niektóre modele posiadają stosunkowo miękkie i grube pianki, inne wręcz przeciwnie – cieńsze, sztywniejsze. Obie koncepcje mają swoich zwolenników, jednak pośród zaawansowanych rolkarzy zauważalna jest preferencja względem tego drugiego rodzaju, gdyż zapewnia on lepsze „czucie” rolek i kontrolę nad nimi. Bardzo dużą popularnością cieszą się właśnie tego typu linery marki Intuition.
Linery mogą być wiązane, niektóre posiadają możliwość formowania termicznego, podobnie jak to ma miejsce w butach narciarskich. Warto zauważyć, że na rynku istnieją producenci oferujący różne modele o innych charakterystykach. Wyróżnia się tutaj marka MyFit. Dzięki temu można jeszcze bardziej dopasować but do swoich potrzeb, jednak jeżeli zaczynacie dopiero przygodę z rolkami, nie zawracajcie sobie tym głowy. Po prostu wybierzcie model rolki z butem, który w wersji fabrycznej leży dobrze na stopie.
Niektóre modele linerów mają shock-absorber przyczepiany do ich spodu rzepem.
Soulplate
To element unikalny dla rolek do jazdy agresywnej – w naszym języku najbliższym odpowiednikiem tego słowa jest „półki”. Geneza terminu „soulplate” wywodzi się od „sole plate” czyli dosłownie „płyta podeszwy”.
Jest to po prostu płaska powierzchnia pod butem, na którą przykręcona jest szyna. Ta powierzchnia służy do wykonywania grindów, czyli ślizgania się po murkach, rurach i innych przeszkodach. Jeżeli chodzi o zastosowanie, jest więc odpowiednikiem decka (blatu) w deskorolce.
Souplate posiadają także tak zwany backslide groove, czyli charakterystyczne zagłębienie wypadające pozycją mniej więcej pośrodku stopy (na długość), po zewnętrznej stronie buta. Przy odpowiednim ugięciu kolan i pochyleniu buta względem przeszkody, na której wykonujemy grind typu „royale” (czyli przy użyciu wcięcia w szynie), to zagłębienie „blokuje się” na niej, ułatwiając utrzymanie równowagi.
Zdarzają się rolki, w których backslide groove znajduje się na wydzielonym, wymiennym elemencie – na taką część mówimy backslide plate.
Szyna (niekiedy zwana płozą)
Szyny w rolkach do jazdy agresywnej spełniają dwojaką rolę – po pierwsze, są miejscem mocowania kół. Po drugie, służą do wykonywania trików. W tym celu są wyposażone w specjalne wcięcie, które nazywamy groove. Podobnie jak w przypadku wcięcia w soulplate, groove szyny może być umieszczone na oddzielnym, wymiennym elemencie – nosi on nazwę H-block lub grindblock i możecie go zobaczyć poniżej:
Szyny do jazdy agresywnej najczęściej mieszczą koła rozmiaru do 60 mm średnicy, choć zdarzają się modele do których można włożyć nawet takie 72 mm. Trzeba jednak pamiętać, że to już sprzęt dla osób z wysokim poziomem umiejętności. Dla początkujących zdecydowanie zalecamy wybór modelu, który został zaprojektowany na koła w zakresie rozmiarów 54 mm - 60 mm.
Szyny do rolek agresywnych są skonstruowane w oparciu o montaż UFS (Universal Frame System). Zapewnia on zgodność każdej szyny z każdym butem używającym go. W tej chwili pośród renomowanych producentów rolek aggressive nie spotkamy już szyn na inny rodzaj mocowania.
Wyjątkiem są modele, w których szyna jest na stałe złączona z butem i soulplate, stanowiąc jeden element – takimi rolkami są popularne USD Aeon. Z kolei firma Kizer wypuściła tak zwane soulframe, czyli wykonane z aluminium połączenie soulplate oraz szyny, pasujące do niektórych modeli butów do jazdy agresywnej.
Wprowadzenie systemu UFS umożliwiło sprzedaż rolek w wersji boot only - dostajemy model bez podwozia, które możemy dokupić oddzielnie, zgodnie z naszymi preferencjami. Warto zauważyć, że pod montaż UFS są produkowane także modele szyn do freeskatingu lub stylu zwanego wizard.
Ostatnią rzeczą, o jakiej warto wspomnieć w kontekście szyn, są ich rodzaje. Wyróżniamy trzy:
Szyny flat
Zaprojektowane tak, aby nadawały się do jazdy z czterema kołami w środku. Cztery koła mające styk z podłożem (w jednej rolce) dają nam bardzo dobrą zwrotność, płynność jazdy, łatwo na nich utrzymać prędkość.
Niewątpliwą wadą szyn flat jest jednak większa trudność wykonywania trików przy użyciu groove w szynie, ponieważ możemy łatwo zawadzić środkowymi kołami o powierzchnię przeszkody, po której się nim ślizgamy. Niektórzy producenci starają się obejść to ograniczenie projektując szyny z bardziej osłaniającym koła groove - przykład na zdjęciu.
Osobom, które nigdy nie jeździły wcześniej na rolkach, lub robiły to dawno i nie były w tym zbyt dobre, polecamy zakup rolek z szyną w ustawieniu flat. Zanim nauczycie się grindów, musicie w końcu nauczyć się jeździć, czyż nie? Nacisk rozkładany na 4 koła w każdej rolce spowoduje mniejsze ich zużycie.
Gdy opanujecie jazdę (w przód, tyłem, skręcanie, zatrzymywanie się, obrót o 180 stopni to minimum) i przejdziecie do nauki grindów z wykorzystaniem groove w szynie, możecie dokupić komplet czterech grindwheels i zastąpić nimi środkowe koła, aby triki przychodziły nieco łatwiej.
Szyny antirocker
Zasadniczo każda szyna flat może być używana w ustawieniu antirocker (inna sprawa, że nie zawsze ma to sens).
W tym ustawieniu środkowe koła są zastapione małymi kółkami zwanymi „grindwheels”. Nazwy tej używa się wymiennie z „antirockers”. Są one wykonane najczęściej z bardzo twardego uretanu (powyżej twardości 100A), plastiku lub np. winylu. Ich rolą jest wyeliminowanie możliwości „przycięcia” przeszkody środkowymi kołami oraz łatwiejsze zablokowanie groove szyny na grindowanej przeszkodzie.
Istnieją szyny zaprojektowane specjalnie pod ustawienie antirocker, czyli takie, do których albo nie założymy ustawienia flat, lub zrobimy to, ale ze względu na kształt groove nie będą się one wtedy zbytnio nadawać do wykonywania trików z jego użyciem. Dobrym przykładem takich szyn są Ground Control Featherlite 3.
Szyny antirocker polecamy osobom, które mają już opanowaną jazdę na innych rodzajach rolek i chcą komfortowo uczyć się trików.
Szyny freestyle
Czasy ich popularności zdecydowanie przeminęły i produkuje je już mało kto, jednak nadal są one dostępne w sprzedaży. Szyny takie mieszczą jedynie dwa koła, a praktycznie cała przestrzeń pomiędzy nimi jest przeznaczona do grindów.
Weterani sportu często uważają, że takie szyny to niejakiego rodzaju oszustwo, tudzież że utrwalają one złe nawyki, ponieważ nie trzeba przykładać dużej uwagi do tego aby trafić groove w grindowaną krawędź czy przeszkodę.
Zdania są podzielone - inni twierdzą, że na takiej szynie łatwo ześlizgnąć się z przeszkody, więc możliwość grindowania np. grubych, zaokrąglonych murków przypłacona jest trudniejszym zachowaniem równowagi podczas trików.
Raczej nie polecamy tego typu szyn osobom początkującym - są one raczej ukierunkowane na zaawansowanych rolkarzy o specyficznym stylu jazdy.
Reszta elementów
Oprócz wyżej wymienionych części, kół i grindwheels, mamy naturalnie w rolkach także drobniejsze elementy:
- wszelkiego rodzaju śruby montażowe i nakrętki zębatkowe
- osie do kół
- łożyska
- tuleje wchodzące pomiędzy łożyska w kole
- podkładki dystansowe (tzw. pieski) umieszczone pomiędzy łożyskiem a ścianą szyny
Entuzjaści sportu łączą często części różnych producentów, modyfikują swoje rolki – jak w przypadku w zasadzie każdego sportu, gdzie możliwy jest tuning sprzętu. To jednak temat na oddzielny artykuł, czy nawet całą ich serię.
Naszą pełną ofertę rolek do jazdy agresywnej znajdziecie pod tym linkiem. Powodzenia w nauce trików!
