Koło kołu nierówne.
Jeżeli mielibyśmy wskazać najważniejszy element wpływający na wrażenia z jazdy na rolkach, bez wątpienia byłyby to koła. Ponieważ od kół zależy to, jak płynnie (bądź nie) rolki jadą po nawierzchni oraz jak zachowują się podczas wykonywania manewrów, warto wybierać je z rozwagą.
W poprzednim artykule poruszyliśmy już kwestię twardości kół w rolkach. Oprócz niej rolę w zachowaniu koła grają jego budowa, rebound (czyli „odbicie”) oraz profil. W poniższym tekście omówimy to ostatnie zagadnienie, jako że profil ma bezpośrednie przełożenie na wrażenia z jazdy.
Profile kółek
Na początek krótkie wyjaśnienie, czym jest profil. Najprościej mówiąc, jest to kształt przekroju poprzecznego uretanu na kole (jego „oponki”). Wyróżniamy trzy podstawowe typu profili, które widać na poniższej grafice (od lewej: płaski, okrągły, eliptyczny):
Profil płaski (flat profile)
Takie koła są najrzadziej spotykane w rolkach i ich zastosowanie ogranicza się praktycznie wyłącznie do jazdy agresywnej. Przeważnie używane są w szynach z ustawieniem kół antirocker lub freestyle, czyli takich, w których jeździmy jedynie na dwóch zewnętrznych kołach w każdej rolce.
Opierając ciężar na jedynie dwóch kołach w szynie, ulegają one szybszemu zużyciu, niż w sytuacji, gdy nacisk rozkłada się na 3 albo 4 koła. Koła o profilu płaskim posiadają najwięcej uretanu, a ich powierzchnia styku z podłożem jest największa. To sprawia, że zużywają się w takich warunkach wolniej niż smuklejsze alternatywy.
Płaski profil daje bardzo dobrą stabilność podczas jazdy, a także podczas lądowań skoków. Jednakże z powodu faktu, że krawędź koła to niemal ostry kant, zwrotność jest bardzo ograniczona, a koło może wręcz skokowo stracić przyczepność przy ostrym wchodzeniu w zakręt, co jest zdecydowanym minusem.
Co więcej, w przypadku jazdy agresywnej i użycia takich kół w ustawieniu flat (4 koła w szynie) występuje bardzo wysokie ryzyko wystąpienia tzw. wheel bite, czyli „zacięcia się” podczas grindowania (ślizgania się) na przeszkodzie przy użyciu groove (wycięcia) w szynie. Dzieje się tak dlatego, że szeroki uretan pozostawia mniej miejsca na błąd przy wykonywaniu tego rodzaju trików i trzeba naprawdę dobrze je „dogiąć”.
Ostatnim czynnikiem, o którym należy wspomnieć, jest tak zwany footprint, czyli powierzchnia, którą koło styka się z podłożem. Im większa, tym większe są opory toczenia, a co za tym idzie – jeździ się wolniej. W istocie, koła o płaskim profilu są najwolniejsze ze wszystkich trzech typów i jazda na nich może wydawać się męcząca i toporna, zwłaszcza gdy używamy ich w szynach freestyle/antirocker. Footprint widać na zdjęciu wyżej - jest on zaznaczony różową linią.
Polecamy: do jazdy agresywnej z mocnym nastawieniem na grindy – przy użyciu szyn antirocker lub freestyle. Idealny typ kół na wypady na spot typu rura, murek etc. gdzie jazda ograniczy się głównie do podjazdu do przeszkody i lądowania po wykonanym triku.
Profil okrągły (round profile)
Rozwiązanie najbardziej uniwersalne, jednakże wcale nie najbardziej popularne. Koła o takim profilu są stosunkowo często używane w jeździe miejskiej, freeskatingu oraz w jeździe agresywnej na szynach z ustawieniem kół flat. Można je także niekiedy spotkać w rolkach dziecięcych.
Profil okrągły zapewnia dobrą stabilność jazdy i lądowań skoków oraz naprawdę przyzwoitą zwrotność. Ilość uretanu na rdzeniu także jest stosunkowo duża, co sprawia, że koła służą całkiem długo. Nic dziwnego, że wielu entuzjastów jazdy miejskiej oraz aggressive sięga właśnie po profil okrągły.
Dzięki takiemu profilowi koła możemy się na nim „złożyć” tzn. nisko się pochylić wchodząc w zakręt (utworzyć mniejszy kąt między szyną a podłożem) bez drastycznej zmiany przyczepności, ponieważ footprint pozostaje niemal niezmieniony także przy kole ustawionym pod kątem do podłoża. Przekłada się to na bardziej przewidywalne zachowywanie się rolek – nie ma skokowej zmiany jak w przypadku kół o profilu płaskim czy wąskiej krawędzi w profilu eliptycznym. Z drugiej strony, ponieważ nie ma tutaj tej wyraźnej krawędzi – na takich kołach trudniej wykonać slide. Widać to dobrze na poniższym zdjęciu:
Profil okrągły to też mniejsze ryzyko wystąpienia „wheel bite” w jeździe agresywnej z szynami flat i dlatego rolkarze uprawiający tę dyscyplinę często po niego sięgają. Zyskuje on także popularność przy ustawieniach antirocker i freestyle, ponieważ w takowych dodaje nieco potrzebnej zwrotności przy ciągle sensownej odporności na zużycie koła.
Powierzchnia styku z podłożem może zostać określona jako pośrednia pomiędzy profilem płaskim a eliptycznym – można jeździć dość szybko, bo koła nie wytracają prędkości w takim stopniu jak te o profilu płaskim, ze względu na mniejsze opory toczenia. Nie jest to jednak najszybszy typ kół i dlatego profil okrągły nie ma zastosowania w jeździe szybkiej, ale i np. w dyscyplinie speed slalom.
Polecamy: dla każdego, kto szuka możliwie uniwersalnych kół do jazdy miejskiej oraz agresywnej w ustawieniu flat. Świetny wybór dla rolkarzy, którzy nie stawiają prędkości na pierwszym miejscu, natomiast cenią sobie płynność, stabilność oraz powolne zużycie. Dobra alternatywa dla początkujących, jeżeli zakupione rolki wydają się za trudne do opanowania („same jadą”) ze względu na eliptyczny profil kół.
Profil eliptyczny (zwany także: stożkowym, speed profile, bullet profile)
Jeżeli chodzi o popularność, zdecydowany król. Kół takich używa się w jeździe szybkiej, fitness, miejskiej, freeskatingu, slide, freestyle slalom, grze w hokeja. Ostatnimi czasy także zyskują na popularności także w jeździe agresywnej.
Dlaczego tak jest? Przede wszystkim, takie koła są najbardziej dynamiczne. Nie tylko ich prędkość bije na głowę pozostałe dwa typy profilu, ale także zwrotność, którą zyskujemy dzięki nim, jest ponadprzeciętna. Wynika to z faktu, że w kontakt z podłożem wchodzi głównie wąski pasek uretanu, dając minimalne opory toczenia. Z kolei przy naprawdę ostrym złożeniu się na kole, powierzchnia styku jest większa. Między tymi dwoma punktami mamy strefę, w której koło traci przyczepność, co umożliwia kontrolowane slide.
To odbija się jednak na lądowaniach skoków – w przypadku nie do końca dobrze wykonanego lądowania, uślizgu rolki, łatwo o utratę stabilności.
Koła o profilu eliptycznym zużywają się stosunkowo najszybciej. Co więcej, koła z biegiem czasu zaczynają tracić profil fabryczny, co przy regularnym przekładaniu skutkuje w końcu kształtem bardziej zbliżonym do kół o profilu okrągłym. Dlatego też, w jeździe szybkiej oraz freestyle slalom zawodnicy praktycznie nigdy nie jeżdżą na kołach wyraźnie zużytych, ponieważ takowe zachowują się inaczej niż nowe i mogą negatywnie wpłynąć na wyniki
W jeździe agresywnej ten rodzaj kół jest używany praktycznie wyłącznie w ustawieniu flat, ze względu na stosunkowo szybkie ścieranie się, które można zminimalizować, rozkładając nacisk na cztery koła w szynie (zamiast dwóch). Tak jak w innych rodzajach rolek, koła o takim profilu czynią jazdę bardziej dynamiczną. Ponadto, ze względu na ich geometrię, zmniejszają ryzyko zacięcia się podczas grindów dużo bardziej, niż koła o profilu okrągłym.
Polecamy: do jazdy, gdzie liczy się prędkość oraz łatwość rozpędzania się – szybkiej oraz fitness. Do dynamicznej jazdy po mieście oraz slide. Tam, gdzie potrzebna jest wysoka zwrotność, czyli w slalomie między kubkami oraz grze w hokeja. Dla rolkarzy agressive, którzy chcą większej zwrotności.
O czym trzeba jeszcze pamiętać
Profile kół, mimo że zazwyczaj dają się zaszufladkować w którejś z powyższych kategorii, różnią się między producentami. Można spotkać na rynku koła, w których elipsa profilu ma dłuższą lub krótszą półoś wielką, a więc bardziej lub mniej wąską powierzchnię styku. Koła, których profil jest w połowie drogi pomiędzy typowym płaskim a okrągłym. A także takie, których profil jest asymetryczny – najczęściej dotyczy to tańszych modeli kół, które produkowane są tak, aby ograniczyć straty materiału.
Należy także pamiętać, że profil jest jedną z wielu charakterystyk wpływających na wrażenia z jazdy. Miękkie koło o profilu eliptycznym może być wolniejsze od twardszego o profilu okrągłym. Lądowania na rolkach z kołami o profilu eliptycznym i wielkości 59mm będą stabilniejsze niż na takich z kołami 80mm i profilu okrągłym ze względu na niżej położony środek ciężkości.
Różne rodzaje kół różnie się spisują na różnych rodzajach nawierzchni! Tutaj zasada jest prosta - im węższy profil koła (przy zachowaniu tej samej średnicy), tym gorzej sobie radzi na nierównych nawierzchniach. Chodniki i kostki brukowe to problem dla kół o wąskim, eliptycznym profilu, które wpadają w rowki między płytkami i kamieniami, dając uczucie jazdy o torach - trudniej jest skręcać. W skrajnych wypadkach, na starym i zniszczonym chodniku wąskie koło może nawet zablokować się między płytami, co stanowi zagrożenie. Relacja profilu do nawierzchni jest najbardziej odczuwalna w jeździe agresywnej, gdzie używane koła są najmniejsze i w związku z tym i tak toczą się najgorzej. Najlepiej przy wyborze kół zastanowić się dokładnie, w jakich miejscach jeździmy. Jeśli np. spędzamy czas na miejscówkach gdzie będziemy lądować na nawierzchni której daleko do gładkiej, dobrze jest pomyśleć o proflu płaskim lub okrągłym. Podobnie z freeskatingiem/urban skatingiem - jeżeli mieszkamy w mieście, którego bruk miejscami pamięta czasy średniowiecza, warto wybrać koła o profilu okrągłym.
Ponadto – koła w miarę zużycia zawsze tracą profil! Regularne przekładanie zwiększy ich żywotność, ale nasz styl jazdy w końcu i tak ukształtuje koła w unikalny sposób. Dużo zależy od techniki i rodzaju jazdy – są rolkarze, którzy ścierają koła na płasko, ale i tacy, którzy ścierają je w ostry stożek.
Jak ze wszystkim – nie spróbujemy, póki się nie przekonamy. W niektórych wypadkach, np. jeździe agresywnej czy miejskiej, warto dać szansę kołom o profilu odmiennym niż ten, do którego przywykliśmy, choćby w celu zaspokojenia ciekawości.